Η κύστη κόκκυγος είναι μία πάθηση που επηρεάζει κυρίως τους νέους άντρες σε αναλογία 3:1 σε σχέση με τις γυναίκες. Είναι πιο συχνή στη λευκή φυλή. Σπάνια εμφανίζεται συμπτωματολογία πριν τα 15 ή μετά τα 40 έτη ζωής. Άλλοι παράγοντες που συνδέονται με την εμφάνιση κύστεως κόκκυγος είναι η παχυσαρκία, η υπεριδρωσία και οι τοπικοί τραυματισμοί (εικόνα 1). Η αιτιολογία δείχνει να είναι επίκτητη και έχει να κάνει με την ενθυλάκωση τριχών μέσα στο δέρμα της ιεροκοκκυγικής χώρας. Η επίκτητη θεωρία επεξηγήθηκε αναλυτικά από τον Bascom, ο οποίος περιέγραψε την όλη διαδικασία σε διάφορα στάδια, που ξεκινούν από την διάταση του θυλάκου της τρίχας και καταλήγουν στη δημιουργία χρόνιου αποστήματος και συριγγίων (εικόνα 2). Η κύστη κόκκυγος μπορεί να μην παρουσιάζει καθόλου συμπτώματα για χρόνια. Άλλες φορές, χαρακτηρίζεται από πόνο, ευαισθησία στην ψηλάφηση, κλυδάζουσα μάζα στην ιεροκοκκυγική χώρα, κυτταρίτιδα των πέριξ ιστών και πυρετό. Στο 50% των περιπτώσεων εμφανίζεται με την εικόνα του ιεροκοκκυγικού αποστήματος, ενώ σε άλλες περιπτώσεις ο ασθενής παραπονείται για πολλαπλά επεισόδια φλεγμονών.
Άλλες παθήσεις που μιμούνται σε άλλοτε άλλο ποσοστό την κύστη κόκκυγος και θα πρέπει να αποκλειστούν, είναι η ιδρωταδενίτιδα, το περιεδρικό συρίγγιο, το περιεδρικό απόστημα, η νόσος Crohn, η οστεομυελίτιδα του ιερού οστού κ.λ.π. Η θεραπεία εξαρτάται από την κλινική εικόνα με την οποία παρουσιάζεται η κύστη κόκκυγος. Σε περίπτωση αποστήματος απαιτείται διάνοιξη και παροχέτευση. Οι ασθενείς αυτοί, μεταπίπτουν στη χρόνια κύστη κόκκυγος σε ποσοστό 40-60%. Γι αυτό και συνήθως, μετά την αρχική αντιμετώπιση με την διάνοιξη του αποστήματος, συστήνεται στον ασθενή μια πιο ριζική μορφή θεραπείας. Υπάρχουν διάφορες μη χειρουργικές μέθοδοι αντιμετώπισης που έχουν περιγραφεί στην βιβλιογραφία.
Μία από αυτές είναι η έγχυση φαινόλης στα συρίγγια της κύστεως, που προκαλεί φλεγμονώδη αντίδραση και καταστροφή του κοκκιώδους ιστού της κύστεως. Πρόκειται για επώδυνη μέθοδο, που σύμφωνα με διάφορες μελέτες επιτυγχάνει ποσοστό ίασης 60-95%. Άλλη μέθοδος είναι η έγχυση κόλλας (fibrin glue) στα συρίγγια, χωρίς όμως σημαντική επιτυχία. Τέλος, κάποιες μικρές σειρές ασθενών περιγράφονται στη βιβλιογραφία, που αντιμετωπίστηκαν επιτυχώς με τοπική αποτρίχωση με laser.Στις χειρουργικές μεθόδους έχουν περιγραφεί διάφορες τεχνικές. Μία από αυτές, είναι η απλή τομή της κύστεως και των συριγγίων της, το ξύσιμο του τοιχώματος της κύστεως και η συρραφή του εναπομείναντος ιστού με το δέρμα (μαρσιποποίηση), ή η καυτηρίαση του εναπομείναντος ιστού. Πρόκειται για μία τεχνική με υψηλά ποσοστά υποτροπής, που ξεπερνούν το 20% (εικόνα 3 και 4).
Άλλη τεχνική είναι η εκτομή της κύστεως κόκκυγος, η οποία ακολουθείται είτε από διατήρηση ανοικτού του τραύματος (ανοικτή μέθοδος και επούλωση κατά δεύτερο σκοπό), είτε από καθήλωση του δέρματος και του υποδόριου λίπους στην προιερά περιτονία ( ημίκλειστη μέθοδος ή τεχνική κατά Mc Fee), είτε από πρωτογενή σύγκλειση του τραύματος. Σε κάθε περίπτωση, θα πρέπει να αποφεύγονται οι εκτεταμένες εκτομές υγιών ιστών που φτάνουν μέχρι το ιερό οστό, διότι αυξάνουν την νοσηρότητα, δημιουργούν προβλήματα στην επούλωση, ενώ δεν προσφέρουν κάτι επιπλέον στην τελική θεραπεία. Και στην εκτομή όμως τα ποσοστά υποτροπής είναι υψηλά (20-38%) (εικόνα 5).
Σε παραμελημένες περιπτώσεις με μεγάλες κύστεις, πολλά συρίγγια και συνεχόμενες υποτροπές, εφαρμόζονται ειδικές τεχνικές εκτομές με συνακόλουθη εφαρμογή μυοδερματικών ή δερματικών κρημνών. Τα ποσοστά υποτροπής κυμαίνονται από 2-11%, αλλά έχουν υψηλή νοσηρότητα και απαιτούν μακρά νοσηλεία (εικόνα 6).
Η μετεγχειρητική φροντίδα του τραύματος είναι πολύ σημαντική στην κύστη κόκκυγος και περιλαμβάνει εβδομαδιαίο τοπικό ξύρισμα της περιοχής και καθημερινή επιμελή περιποίηση του τραύματος ( πλύση, αντισηψία με Betadine, αλλαγή επιθεμάτων). Είναι επιβεβαιωμένο ότι η παραμέληση της σωστής μετεγχειρητικής φροντίδας, ακυρώνει τα όποια καλά αποτελέσματα μπορεί να έχει η χειρουργική θεραπεία.
Τέλος, σε σπάνιες περιπτώσεις πολύχρονων και παραμελημένων κύστεων κόκκυγος, μπορεί να συνυπάρχει και καρκίνος, που στο 14% των περιπτώσεων θα έχει επεκταθεί και στους τοπικούς λεμφαδένες. Η αντιμετώπιση αυτών των περιπτώσεων γίνεται με ευρεία τοπική εκτομή, συνοδευόμενη από κάποιας μορφής επικάλυψη με κρημνό. Το ποσοστό υποτροπής είναι υψηλό (38%), μπορεί όμως να μειωθεί με την προσθήκη ακτινοθεραπείας στο θεραπευτικό σχήμα.
Συμπερασματικά, η κύστη κόκκυγος είναι μία πάθηση που επηρεάζει σημαντικά την καθημερινότητα του ασθενούς. Απαιτείται συνετή αντιμετώπιση ανάλογα με την περίπτωση και καλή μετεγχειρητική φροντίδα, ώστε να επιτευχθεί το μέγιστο δυνατό αποτέλεσμα. Η προσωπική μου εμπειρία, με έχει οδηγήσει στο συμπέρασμα ότι τα καλύτερα αποτελέσματα προκύπτουν από μία προσεκτική εκτομή, χωρίς άσκοπη αφαίρεση των πέριξ υγιών ιστών, σε συνδυασμό με επιμελή μετεγχειρητική φροντίδα.
